Q&A

Q: Wat is it Sealtersk-Kontoor?
A: It Seeltersk-Kontoor (Sealterfrysk foar “Sealterfrysk kantoar”) hat as haadopjeften: it ûndersykjen, ûnderrjochtsjen en stypjen fan de Sealterfryske taal. It makket diel út fan de Oldenburgische Landschaft. It kantoar sit lykwols yn it riedhûs fan de gemeente Sealterlân, dy’t mei ferantwurdlik is foar it Seeltersk-Kontoor.

Q: Wêr wurdt it Sealterfrysk praat?
A: Op it foarste plak fansels yn it Sealterlân (Dútsk: Saterland, Sealterfrysk: Seelterlound), in plattelânsgemeente yn de Nedersaksyske Kreis Cloppenburg. It Sealterlân bestiet út de doarpen Wietsound/Wittensand, Baalenje/Bollingen, Strukelje/Strücklingen, Roomelse/Ramsloh, Skäddel/Scharrel en Seedelsbierich/Sedelsberg. Seedelsbierich heart fanâlds net by it taalgebiet en der wurdt hjoed de dei ek noch amper Sealterfrysk praat. Fierders libje der fansels oeral op ‘e wrâld Sealterfryskpraters.

Q: Hoefolle minsken prate Sealterfrysk?
A: Dat witte wy net krekt. Undersikers rûze dat fan ‘e 14 ynwenners fan it Sealterlân sa’n ien- oant twatûzen de taal prate kinne.

Q: Stiet it Sealterfrysk wier yn it Guinness Book of Records?
A: Jawis! Alteast yn de útjefte fan 1991. Dêr is it yn opnaam as it lytste taalgebiet fan Europa.

Q: Hoesa eins Sealter-‘Frysk’? It Sealterlân leit doch net yn Fryslân?
A: Dat is wier, mar it Sealterfrysk is krekt lykas de Fryske talen fan de Nederlânske provinsje Fryslân en Noard-Fryslân yn Sleeswyk-Holstein ûntstien út de midsieuske taal Aldfrysk. Dat jildt dan wer net foar it East-Fryske Platdútsk, dat ek wolris ‘East-Frysk’ neamd wurdt.

Q: Hoe ferskilt it Sealterfrysk fan de oare Fryske talen?
A: It is minder sterk troch oare talen beynfloede trochdat it heel lang isolearre yn it fean lei. Bysûnder is dat de [r] faak in [d] wurden is, in bern is bygelyks in bäiden. Unike wurden binne bygelyks baale (‘prate’) en kweede (‘sizze’).

Q: Leare de bern yn it Sealterlân Sealterfrysk op skoalle?
A: Dat hinget derfan ôf op hokker skoalle oft se sitte. De ‘Litje Skoule‘ (lytse skoalle) yn Skäddel yn Roomelse docht bygelyks o sa’n soad foar de Sealterfryske taal. Folle mear ynformaasje is hjir te finen.

Q: Kin men eins Sealterfrysk studearje?
A: Hmmm … ja en nee. Der is gjin folsleine stúdzje Sealterfrysk, mar der binne wol hegeskoallen en universiteiten dêr’t men kursussen Sealterfrysk folgje kin (of koe). Yn de lêste jierren koe dat oan de NHL Stenden Hogeschool yn Ljouwert en de universiteit fan Münster. Earder hat de universiteiten yn Kiel ek wolris Sealterfrysk oanbean. De universiteit fan Oldenburg begjint nei in lang skoft yn oktober 2023 ek wer mei jierlikse kursussen Sealterfrysk.

Q: Sealterfrysk, Westerlauwersk Frysk, Noardfrysk … kinne dy minsken dy’t Frysk prate inoar eins allegear ferstean?
A: Jo kinne Frysk lêze, dat probearje it ris út troch wat op dizze website om te sneupen. Oer it generaal kin men lykwols sizze dat dat fan de sprekkers ôfhinget. It kostet yn alle gefallen wat tiid om oan it aksint fan de oare groepen te wennen. Fierders moat men rekkenje dat it Noard-Frysk sterk troch it Deensk beynfloede is en it Westerlauwerske (= Nederlânske) Frysk sterk troch it Hollânsk. Dat makket it begripen wolris lestich. De Ryksuniversiteit Grins hat ris ûndersocht hoe goed oft de Nederlânske Friezen en de Noard-Friezen inoars taal fersteane en it resultaat wie: net sa goed. Mei it Sealterfrysk sil dat oars wêze: de wurdskat dêrfan liket folle mear op dy fan it Frysk dat yn Nederlân praat wurdt en de ûnderfining is dat sprekkers fan beide soarten Frysk inoar nei in bytsje oefening frij rap aardich goed ferstean kinne.

Q: Wat docht de polityk eins foar it Sealterfrysk?
A: It Sealterfrysk is as diel fan de Fryske taal yn Dútslân offisjeel erkend as minderheidstaal. De taal krijt dan ek op ferskate manieren offisjele beskerming fan de steat en de dielsteat. Hoe krekt, dat kin men neilêze yn it Europeesk Hânfêst foar Regionale Talen of Talen fan Minderheden. Tink derom! Net alles wat yn it Hânfêst stiet, jildt foar it Sealterfrysk. Hjir lêze jo dêr mear oer. En fansels docht de gemeente Sealterlân fan alles om de eigen taal te stypjen.

Q: Ha de Sealterfriezen in eigen folksliet, lykas wy?
A: Jawis, it Seelter Läid (Sealter Liet). Hjir is it te beharkjen.

Q: Wêr kin ik Sealterfrysk leare?
A: It Seelter Buund biedt alle jierren taalkursussen oan. Yn 2022 wienen der trije begjinnerskursus en in kursus foar trochsetters. Yn 2023 biede de folksuniversiteit Leer en it Seeltersk-Kontoor yn ‘e mande mei it Seelter Buund kursussen op ferskate nivo’s oan. Sels Sealterfrysk leare kin ek: op de side Seeltersk lernen fine jo tips.

Q: Wêr fyn ik mear ynformaasje oer it Sealterfrysk en syn sprekkers?
A: Jörg Peters hat in wiidweidich (Dútsktalich) haadstik yn it “Handbuch der Sprachminderheiten in Deutschland” skreaun. Dat stiet hjir (fan side 139 ôf). Fierders beantwurdet it Seeltersk-Kontoor graach fragen.

Q: What is the Seeltersk-Kontoor?
A: The Seeltersk-Kontoor (Sater Frisian for “Sater Frisian Office”) mainly engages in researching, teaching and supporting the Sater Frisian language. The office is part of the Oldenburgische Landschaft. It is located in the council hall of the municipality of Saterland, which is also a partner in the Seeltersk-Kontoor.

Q: Where do they speak Sater Frisian?
A: First of all, of course, in Saterland, a municipality in the Cloppenburg district, in the German federal state of Low Saxony (Niedersachsen). Saterland comprises the villages Wietsound/Wittensand, Baalenje/Bollingen, Strukelje/Strücklingen, Roomelse/Ramsloh, Skäddel/Scharrel and Seedelsbierich/Sedelsberg. Seedelsbierich was founded outside the traditionally Frisian-speaking community and today Sater Frisian is not commonly heard there. Apart from all that: these days, speakers of Sater Frisian live all around the world.

Q: How many people can speak Sater Frisian?
A: We are not sure. Scholarly estimates are that of 14 thousand inhabitants of Saterland, between 1,000-2,000 can speak the language.

Q: How about this rumour that Sater Frisian is in the Guinness Book of Records?
A: Totally true! It has an entry in the 1991 edition, for being the smallest language island of Europe.

Q: Why Sater ‘Frisian’? Saterland isn’t part of Friesland, is it?
A: That is true, but like West Frisian in the northern Netherlands and North Frisian in the German federal state of Schleswig-Holstein, Sater Frisian has developed from the medieval language called Old Frisian. To complicate matters even more: ‘East-Frisian Low German‘ (Plattdeutsch) has not.

Q: How does Sater Frisian differ from the other Frisian languages?
A: It has undergone less influence from other languages due to a long period of isolation in the wet peat moor. A remarkable feature is the change of [r] to [d]: ‘child’ in Sater Frisian is bäiden (West Frisian bern, North Frisian bjarn). Unique words are baale (‘to speak’) and kweede (‘to say’)

Q: Do children in Saterland learn Sater Frisian in school?
A: That depends on the school they are in. A very committed school is the ‘Litje Skoule‘ (little school) in Skäddel. Much more information can be found here.

Q: Is it possible to study Sater Frisian?
A: Well … yes and no. There is no university major or even minor in Sater Frisian. Still, there are universities that offer courses in Sater Frisian that one can study as part of a Frisian study or a related programme. In recent years, both NHL Stenden University (Ljouwert/Leeuwarden) and WWU Münster offered Sater Frisian courses. Somewhat longer ago, similar course were also offered by the universities of Kiel and Oldenburg. Oldenburg University will start teaching annual Sater Frisian courses again from October 2023 onwards.

Q: Sater Frisian, West Frisian, North Frisian … can all those Frisian speakers understand each other?
A: That depends on the speakers. The languages are closely related, but don’t forget that the speakers have few contacts and will need some time to adjust to the quite different accents. Furthermore, North Frisian was heavily influenced by Danish, West Frisian by Dutch.
Research by Groningen University shows that speakers of West and North Frisian have trouble understanding each other without prior experience. West and Sater Frisian still share most of their basic vocabulary and the common experience is that speakers find it relatively easy to reach mutual comprehension.

Q: What does politics do for Sater Frisian?
A: Sater Frisian is recognised as part of the Frisian language in Germany. Therefore it receives official protection, as ensured by the European Charter for Regional or Minority Languages. But beware! Not everything in the Charter text applies to Sater Frisian. More information about that can be found here. And last but not least: of course the municipality of Saterland itself takes great pride in promoting its own very special language.

Q: Have the Sater Frisians got their own Saterland hymn?
A: But of course they have. It is called the Seelter Läid (Saterland Song). Listen to it here.

Q: Where can I learn Sater Frisian?
A: The organisation Seelter Buund offers language courses. In 2022, three beginner’s courses and one advanced course took place. In 2023 Sater Frisian courses are offered in Leer and in Saterland – the latter are hosted by the Seeltersk-Kontoor and the Seelter Buund. On our page Seeltersk lernen you will also find some tips for self-study.

Q: Where can I find more information about Sater Frisian and its speakers?
A: The most complete and up-to-date publication is Jörg Peters’s chapter (in German) in the “Handbuch der Sprachminderheiten in Deutschland” (link). Please feel free to contact the Seeltersk-Kontoor with any questions you might have.

>>> Dieser Text auf Deutsch